Kerstmis is voor vele mensen een van de leukste momenten van het jaar. Je denkt bij Kerstmis al gauw aan gezelligheid, warmte lichtjes, kerstbomen, samenzijn, cadeaus, vrije dagen waarop niets hoeft en eten en drinken nemen ook een belangrijke plaats in. Het is een feest dat ieder jaar gevierd wordt over heel de wereld op 25 december. Christenen vieren het kerstfeest als religieus feest terwijl ook veel niet-christenen Kerstmis vieren. Hoe is kerst ontstaan en wat vieren we nu eigenlijk met Kerst en wat heeft die Kerstman er mee te maken?
Kerst van christendom
Laten we bij het begin beginnen: het ontstaan van Kerst. Er wordt vaak gedacht dat Kerstmis is ontstaan door het bekende kerstverhaal uit de Bijbel: de geboorte van Jezus. De geboorte van Jezus is eigenlijk wat de christenen vieren tijden de Kerstmis. Zij vieren deze geboorte op 24 december op kerstavond binnen hun kerkgemeenschap.
Is 24 december wel echt de geboorte van Jezus? Dit is niet met zekerheid vast te stellen. Het moet in de maand december of januari zijn geweest want de Bijbel vermeldt dat de lammeren ‘s nachts in de wei liepen. In Bethlehem is het aan het einde van de zomermaanden ‘s nachts te koud voor deze dieren.
Andere verklaringen
Er is een andere, waarschijnlijkere reden waarom er gekozen is om Kerstmis op 25 december te laten vallen. Tijdens het Kerstfeest vieren we ook de zonnewende. Zonnewende geesten zijn universeel en tijdloos.
De populaire Saturnaliën zijn een Romeinse variant van het zonnewende feest. Het begon als feest van één dag maar groeide uit tot een lengte van negem dagen. Het was een feest van buitensporig eten en drinken. Men gaf hulsttakjes aan vrienden en familie. Dit was een symbool voor goede wensen. Men versierde de huizen met groen en lichten. In de derde eeuw, toen de Saturnaliën al weer aan het verdwijnen waren, werd 25 december, de laatste dag van Saturnaliën, steeds belangrijker.
Op 25 december werd het feest Dies Natalis Sol Invictus (verjaardag van de onoverwinnelijke zon) gevierd. Dit was een van de belangrijkste feesten in de laatste eeuwen van het Romeinse rijk.
Keizer Constantijn besloot in de vierde eeuw dat het christendom de enige godsdienst in het Romeinse Rijk mocht zijn. Hij nam veel van de zonnecultus over in het nog nieuwe Christelijke Kerstfeest. Zo besloot hij ook dat het dus op 25 december gevierd werd.
De versmelting van de Saturnaliën en het christelijke Kerstfeest verklaart voor een deel de niet-christelijke kenmerken van Kerstmis. Vlak voor de Romeinse tijd versmolt het ook met Keltische en Germaanse feesten rond de zonnewende. Deze stammen vierden hun zonnewende rond het twaalfdaagse Joelfeest. Hier zien je nog kenmerken van terug in Noord-Duitsland en Scandinavië. In Scandinavië heet het Kerstfeest nog steeds Jul.
De periode van eerste kerstdag tot Driekoningen duurt twaalf dagen. Tijdens het Joelfeest haalden mensen groene twijgjes in huis en lieten ze lichtjes branden om boze geesten buiten de deur te houden. Hier ligt dus ook de herkomst van onze hedendaagse kerstboom.
Doordat keizer Constatijn ervoor koos om de geboorte van Jezus te vieren tijdens het Joelfeest en de Saturnaliën, zorgde hij ervoor dat zoveel mogelijk mensen deze feestdag overnamen. Het christendom begon daarna langzaam het heidendom te vervangen en hierdoor heeft Kerstmis zich over de hele wereld kunnen verspreidden.
De Kerstman
De Kerstman heeft veel gelijkenissen met Sinterklaas, zoals je direct aan zijn uiterlijk kan zien. In het jaar 1611 werd dit gebruik door de Nederlanders meegenomen naar ‘Nieuw Amsterdam’ in Amerika. Sinterklaas werd als beschermheilige van de stad ingesteld. Na dat Nederlanders vertrokken uit Amerika besloten de Amerikanen de Nederlandse goedheiligman te behouden. Zijn naam werd echter veranderd in Santa Claus.
Kerstman in Europa
Dit is mede te danken aan het merk Coca Cola. Zij ontwikkelden in de dertiger jaren een promotiecampagne met daarin als belangrijkste persoon de Kerstman, inclusief zijn kenmerken, zowals een baard, dikke buik en een rood pak. Daarnaast bracht de Kerstman Coca Cola en daarmee ook de Kerstman mee naar Europa tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Voor iedereen heeft Kerstmis een andere invulling. Kerstmis betekent verschillende dingen voor verschillende mensen. Uiteindelijk heeft iedereen een andere kerstgedachte. Wat die ook is en op welke gronden maakt niets uit.
Fijne Kerstmis allemaal!
